 |
| Byskiten vart levert til denne skitkassen på Fløksand (oppmuringa til høgre for naustet). (Foto: Arve Kjell Uthaug) |
Bergen by var i vekst og hadde enno ikkje eit moderne kloakksystem. Skiten måtte vekk. Ein av måtane dette vart løyst på, var å frakta byskiten til omlandet kring byen og bruka det som gjødsel i jordbruket. Holsnøy var ein av stadane som frå slutten av 1800-talet fekk dei bergenske etterlatenskapane frakta ut med båt, slik John Fløysand fortel levande og godt om i ein artikkel i Melandjul 2020 (Den illeluktande velsigninga). Enkelte plassar murte ein opp eigne skitkassar nær kaien. Derifrå henta bøndene byskiten, frakta han til gards og spreidde han utover bøane som gjødsel. Ein vinn-vinn-situasjon. Bergensarane vart kvitt skiten, strilane dyrka mat.
Eit anna ord for byskiten var kaupen.
No hadde ordet byskiten òg ei overført meining. Eg har sjekka med to personar som kjem frå Holsnøy, og som i dag er pensjonistar. Og, jaudå, dei kan begge stadfesta at byskiten kunne brukast som eit nedlatande ord om bergensarar. Begge nemner dessutan at ordet heller vart brukt om enn direkte til dei det galdt. Ein av desse pensjonistane, Arnt S. Brakstad frå Brakstad på Holsnøy, fortel:
I min oppvekst var det ein god del hyttefolk frå Bergen rundt om på gardane. Me leikte mykje med dei og hadde for det meste eit godt kameratskap. Men eg hugsar at "Byskit" vart brukt når det vart uvenskap av ein eller annan grunn. Likevel vart det sjeldan brukt i direkte krangling. Det vart vel mest brukt i negativ omtale når "byungane" ikkje var der.
Ingen kommentarer:
Legg inn en kommentar