Farmer Giles of Ham

Frå landsbygda i Oxfordshire
(Foto: Pam Brophy, Wikimedia Commons)

Drakar, kjemper, riddarar, og dyr som snakkar. Ein usannsynleg helt, som til tider strittar imot sitt høge kall. Alt er kledd i ei kappe av mellomalder. Ja, vi snakkar om den britiske forfattaren og språkvitaren J.R.R. Tolkien. Men vi snakkar ikkje storverka hans Hobbiten og Ringenes Herre, dei som så mange av oss har sett som film, og mange andre har lese. 

Forteljinga i Farmer Giles of Ham ser ut til å ha oppstått på slutten av 1920-talet, men kom ikkje ut som bok før i 1949. Dette er Tolkien i det vesle formatet. Det er ei lita bok med ei enkel og beintfram forteljing. Men denne barnlege forteljinga er fortalt med ein vaksen, men lun ironi, som avslører karakterane, men utan forakt. Her er det heller ikkje stor patos og eksistensiell kamp. Det er trass alt berre ein landsby som skal bergast, ikkje ei heil verd. Gjennomgangstonen i boka er det humoristiske skråblikket. Og det er denne tonen, denne milde og ironiserande leiken, som gjer boka leseverdig, i alle fall for meg.

Dette er ikkje meir enn ein kort ettertanke etter eit første møte med bonden frå landsbyen Ham. Versjonen eg har lese, er utgitt på HarperCollins i 2014, og boka er utstyrt med ei informativ innleiing, teikningane til Pauline Baynes og opplysande notar. Eit tidlegare og endå kortare manus av forteljinga er teke med i den vesle boka, det same er ei stutt skisse til ein oppfølgjar. Sånt får litteraturvitarane ta seg av.

Eldste sonen til J.R.R. Tolkien hugsar at faren første gong kom med denne forteljinga ein gong familien hadde vore på piknik og vart overraska av regnvêr. I skjul under ei bru sat Oxford-professoren og mana fram bonden frå Ham for borna sine.

Og likevel klagar dei over mannsrolla til besteforeldra våre.